Δύο πράξεις και ένας επίλογος

Η άφιξη
(15-11)


Kαι ταξιδεύεις κυριακή μ' ένα καράβι  αυγουστιάτικο φορτωμένο ετεροδημότες.
Και δεν υπάρχει χώρος πουθενά να πέσει ένα μολύβι καν
Και δεν υπάρχει ήχος φυσικός που να μην τον απορροφά
αυτός ο αφόρητος θόρυβος,
το ασταμάτητο βουητό των ανθρώπων
και συνειδητοποιείς πως
σε δώδεκα ώρες ταξίδι, τα πιο κοντινά σου πλάσματα
αυτά που περισσότερο αισθάνεσαι να επικοινωνείς
είναι δυο σκύλοι και δυο παιδιά.
Τους σκύλους τους αγαπάς
για τα παιδιά λυπάσαι

Και ταξιδεύεις κυριακή μ ένα καράβι αυγουστιάτικο φορτωμένο ετεροδημότες

ένας άντρας γύρω στα πενήντα πέντε κάθεται δίπλα σου

επιμένει να σου αναπτύξει τη θεωρία του για τον κόσμο

που είναι και η μόνη σωστή

μια γυναίκα σου μιλάει για τις αγωνίες της,

θέλει να πάει το παιδί της στον ψυχίατρο 

γιατί ερωτεύτηκε και κλαίει

παρατηρείς, ακούς, συμπονάς

μ ένα ποτήρι βότκα 

που διαρκώς ανανεώνεται. 

Σκέφτεσαι πως το κουτσό ήταν καλύτερη παρέα

-ναι το σκέφτεσαι- πιο πραγματική πιο ζεστή παρέα, αλλά

δεν μπορείς να  ξαναπιάσεις τώρα το κουτσό

στον κουτσαμένο κόσμο κούτσαινε
-ή κολύμπα

Ο ταξιτζής μιλάει για την όμορφη πόλη μας

για τους προγόνους μας που ήταν σοφοί και την επέλεξαν

δεν αντέχεις και του τη λες αυθόρμητα

αυτός βουβαίνεται

μετά το ρίχνει στον πληθυντικό ευγένειας

Η ζέστη αφύσικη


Η παραμονή
(16-27/11)


κατεβαίνεις πεζή στο γραφείο
αμούστακα κακομούτσουνα
με μπράτσα πιστόλια και γκλοπ
ποζάρουν σε κάθε γωνία
το επάγγελμα ανθεί σε εποχές κρίσης
τριγύρω οι δίες, χουλιγκάνοι που εκτοξεύουν
καυσαέριο, θόρυβο και αντριλίκι
έχεις να τους συναντήσεις από την 5η του μάη
όταν καβαλώντας κομβόι τον πεζόδρομο της μεθώνης
χίμηξαν ανεξέλεγκτοι στην πλατεία και την κάναν γυαλιά καρφιά
Η μνήμη επανέρχεται στο ακέραιο
αδυνατείς να την εξαερώσεις


η μυθολογία γύρω από τον θεό
ο θεός, ο βολικός, ο κατ' εικόνα του ανθρώπου
διαβάζεις τον κάιν του σαραμάγκου
"...Στην επιστροφή, συμπτωματικά, σταμάτησαν για μια στιγμή στο δρόμο όπου ο αβραάμ είχε μιλήσει με τον κύριο, και τότε ο Κάιν είπε, Έχω μια σκέψη που δεν με αφήνει σε ησυχία, Ποια σκέψη, ρώτησε ο αβραάμ, Σκέφτομαι πως υπήρχαν αθώοι στα σόδομα και στις άλλες πόλεις που κάηκαν, Αν υπήρχαν,  ο κύριος θα είχε τηρήσει την υπόσχεση που μου έδωσε να τους σώσει τη ζωή, Τα παιδιά, είπε ο κάιν, τα παιδιά πρέπει να ήταν αθώα, Θεέ μου, μουρμούρισε ο αβραάμ και η φωνή του ήταν σαν βογκητό, Ναι, θεός δικός σου είναι, δικός τους όμως δεν είναι."


Λεωφορείο για την τρίπολη
αέρας καθαρός βουνίσιος
ιτιές, πολλές ιτιές
χαμηλά κυρίως κτίρια
σκεπές με κεραμίδια
μυρωδιά παντού από ξύλο που καίγεται
εδώ δεν έχει δίες
άφησαν φαίνεται οι θεοί
τα βουνά στην ησυχία τους


επιστρέφεις στην πρωτεύουσα δευτέρα πρωί
πηγαίνεις απευθείας από το κτελ στο γραφείο
μπορεί σε δυο μήνες να μην έχεις δουλειά
το ξέρεις εδώ και καιρό
οι συζητήσεις ακόμα αόριστες γενικές
κορδέλες οι λέξεις που  φτιασιδώνουν την αβεβαιότητα
χάσκει ανοιχτό το στόμα του άγχους
χορεύεις γύρω του χωρίς να πέφτεις μέσα
ως πότε;


Ζέστη αφύσικη που εξακολουθεί


Τα καράβια εδώ και πέντε μέρες απεργούν
βρίσκεσαι αποκλεισμένη στο λεκανοπέδιο
σκουπιδιάρα έχει τρεις μέρες να περάσει
από τη γειτονιά που σε φιλοξενεί
σκύλοι και άνθρωποι συνωστίζονται γύρω από τους κάδους
Κυρίως τη νύχτα
τη νύχτα τα σκουπίδια γίνονται

ο δημόσιος μπουφές.

κι ενώ σκαλίζουν κάδους διπλανούς

πιο διπλανούς από το διπλανό διαμέρισμα

είναι αποκλεισμένοι, όπως όλοι μας, 

σε μια ιδιωτικότητα συμπαγή

αφόρητη, 

απροσπέλαστη όμως

ρητή και αναντίρρητη  όσο και η πείνα

"the terrible privacy of maxwell sim",

γυροφέρνει στο κεφάλι σου ο τίτλος του Κόου

ανοίγεις το βιβλίο και βυθίζεσαι 

αντιστέκεσαι στον ύπνο ώσπου

οι λέξεις αποστάζουν μέσα στο όνειρο

Επίλογος

Αύριο φεύγεις

πρωί στις επτάμιση

οι γεύσεις όλες ανακατώνονται στο στόμα σου

κλίμακες ετερόκλιτων συναισθημάτων

τίποτα δεν θα αλλάξει προς το "καλύτερο" ή το "χειρότερο"

μονάχα που θα  ξεπλυθείς στη θάλασσα 

cause, (cummings)

For whatever we lose (like a you or a me)

it' s always ourselves we find in the sea

Ο ωκεανός και η σταγόνα

Το σκίτσο είναι του Βαγγέλη Χερουβείμ και δημοσιεύτηκε στη Γαλέρα τον Ιούλιο του '09

Mε αφορμή την ανάρτηση της Οu Ming για το τσιγάρο.
Ξεκίνησα να γράφω ένα σχόλιο στο μπλογκ της αλλά μου βγήκε σεντόνι και το έφερα εδώ.

Κάθε φορά που ανεβαίνω στην αθήνα αρρωσταίνω.  Ο φάρυγγας μου ξεραίνεται. Περνώντας οι μέρες, όλη η αναπνευστική οδός γίνεται τραχιά λες και κάτι την ξύνει ασταμάτητα και την πληγώνει. Τα πνευμόνια μου καίνε. Η αναπνοή, παύει να είναι βαθιά, γίνεται κοφτή και ρηχή προσπαθώντας να εισπνεύσει όσο το δυνατόν λιγότερο δηλητήριο. Κουράζομαι πολύ εύκολα, νομίζω πως φταίει ο θόρυβος, η ασχήμια, η έλλειψη ορίζοντα, αλλά κυρίως η κακή ποιότητα του αέρα, η έλλειψη οξυγόνου. Όταν φτάνω επιτέλους ξανά πίσω στο νησί, το πρώτο πράγμα που νοιώθω είναι η ανακούφιση της βαθιάς ανάσας.

Η πρωτεύουσα βλάπτει πολύ πιο σοβαρά την υγεία από ότι ο καπνός. Κι ας μην υπάρχει καμία ταμπέλα που να προειδοποιεί σχετικά.
Το να βγάζεις ένα παιδί σε καροτσάκι βόλτα στην αλεξάνδρας, την κηφισίας, κοκ είναι σαφώς πιο επιβλαβές για την υγεία του από το τσιγάρο. Δεν είναι τυχαίο πως τα κρούσματα άσθματος σε παιδιά σχολικής ηλικίας έχουν αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια.
Ο κόσμος καίγεται κι εμείς πιπιλάμε την καραμέλα που σερβίρουν οι ασφαλιστικές εταιρείες για να μην πληρώνουν αποζημιώσεις στους συγγενείς αποθανόντων από καρκίνο του πνεύμονα.
Δεν τα λέω αυτά ως υπέρμαχος του καπνίσματος. Θεωρώ όμως πως το κάπνισμα δεν είναι μείζον πρόβλημα και είναι γελοίο να γίνεται αιτία διχασμού μεταξύ ανθρώπων που επί της ουσίας έχουν να αντιμετωπίσουν πολύ σοβαρότητα προβλήματα σε σχέση με την ποιότητα ζωής τους.
Παρατηρώ πως είναι εξαιρετικά συχνό φαινόμενο το να εστιάζουμε σε μία λεπτομέρεια, να τη μεγεθύνουμε και να την κάνουμε θέμα γηπέδου και πόλωσης. Το αποτέλεσμα είναι πως η ευρεία όραση εξασθενεί υπέρ του σημείου εστίασης, τα πράγματα γίνονται θολά και παραμένουν ασύνδετα μεταξύ τους. Τολμώ να πω πως ενδέχεται, αυτό να οφείλεται στην έλλειψη ορίζοντα. Όπου και να κοιτάξεις σ αυτήν την πόλη, τα μάτια σου σκοντάφτουν πάνω σε τοίχους από μπετόν, πάνω σε ασχήμια. Η περιφερειακή όραση έχει αδρανήσει. Το να χάνεις την περιφερειακή όραση είναι σοβαρό πρόβλημα, χάνεις ουσιαστική πληροφορία από το άμεσο περιβάλλον σου, αποκτάς δηλαδή  παρωπίδες. -Όχι, αυτό που λέω δεν είναι υπερβολή. Οι παρωπίδες σε εμποδίζουν να κοιτάς γύρω. Το ίδιο κάνει και η απώλεια της περιφερειακής όρασης.
Θα μπορούσα να πω πολύ περισσότερα, αλλά φοβάμαι πως έπειτα θα μπλέξουμε με επιχειρήματα που αποπροσανατολίζουν και αποδυναμώνουν την ουσία. Και η ουσία είναι αυτή:
Η ποιότητα της καθημερινής ζωής, κινώντας από τις πιο βασικές ανάγκες όπως το να αναπνέεις καθαρό αέρα, είναι κάκιστη. Και το τσιγάρο, δεν είναι παρά μια σταγόνα σ' έναν πολύ βρώμικο ωκεανό. Είναι παράλογο να ξεχνάμε τον ωκεανό και, εστιάζοντας εντελώς μυωπικά, να πολωνόμαστε  για μια σταγόνα.

Υ.Γ. Όχι, δεν τις ξέχασα τις εκλογές..

Ο χαμογελαστός με το μαχαίρι κάτω από την κάπα

 Ο Coleridge παρατηρεί ότι όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται αριστοτελικοί ή πλατωνικοί. Οι δεύτεροι θεωρούν ότι οι ομοταξίες, οι τάξεις και τα γένη είναι πραγματικότητες ˙ οι πρώτοι ότι είναι γενικεύσεις ˙ γι αυτούς, η γλώσσα δεν είναι παρά ένα προσεγγιστικό παιχνίδι συμβόλων ˙ για τους άλλους είναι ένας χάρτης του σύμπαντος. Ο πλατωνικός γνωρίζει πως το σύμπαν είναι κατά κάποιο τρόπο ένα κλειστό σύστημα, μια τάξη ˙ όμως, για τον αριστοτελικό, η τάξη αυτή μπορεί να είναι ένα σφάλμα ή μια ψευδαίσθηση, που οφείλεται στην ελλειπή μας γνώση. Παρόντες σε όλα τα γεωγραφικά πλάτη, σε όλες τις εποχές, οι δύο αθάνατοι ανταγωνιστές άλλαζαν γλώσσα και όνομα ˙ από τη μια, ο Παρμενίδης, ο Πλάτων, ο Σπινόζα, ο Francis Bradley ˙από την άλλη, ο Ηράκλειτος, ο Αριστοτέλης, ο Locke, ο Hume, o Willam James. Στις επίμοχθες σχολές του Μεσαίωνα, όλοι επικαλούνται τον Αριστοτέλη, όμως μόνο οι νομιναλιστές είναι Αριστοτέλης ˙ οι ρεαλιστές είναι Πλάτων. Ο George Henry Lewes εξέφρασε την άποψη  ότι η μοναδική μεσαιωνική διαμάχη που έχει κάποια φιλοσοφική αξία είναι η μεταξύ νομιναλισμού και ρεαλισμού
...
Μπορούμε να πούμε ότι το πρωταρχικό για τον ρεαλισμό ήταν οι καθολικές έννοιες (εμείς θα τις λέγαμε αφηρημένες ˙ο Πλάτων θα' λεγε ιδέες, μορφές) και για τον νομιναλισμό, τα άτομα. Η Ιστορία της Φιλοσοφίας δεν είναι ένα άχρηστο μουσείο περισπασμών και λεκτικών παιχνιδιών ˙κατά πάσα πιθανότητα, οι δύο αυτές θέσεις ανταποκρίνονται στους δύο μόνο  τρόπους αίσθησης της πραγματικότητας. Γράφει ο Maurice de Wulf: " Ο άκρατος ρεαλισμός δέχτηκε τις πρώτες συμφύσεις. Ο χρονικογράφος Heriman (11 αιώνας) αποκαλεί antiqui doctores όσους διδάσκουν τη διαλεκτική in re.˙ o Aβελάρδος αναφέρεται σ' αυτήν ως antiqua doctrina, και ως τα τέλη του 12ου αιώνα, οι αντίπαλοι της ονομάζονται moderni". Mια θέση, που σήμερα μας φαίνεται αδιανόητη, τον 9ο αιώνα εθεωρείτο προφανής, και, μάλιστα ίσχυσε ως τον 14 αιώνα. Ο νομιναλισμός, πάλαι ποτέ νεωτερισμός ελάχιστων ανθρώπων, σήμερα αγκαλιάζει όλον τον κόσμο ˙ η νίκη του είναι τόσο ευρεία και τόσο ολοκληρωτική, ώστε το όνομά του είναι πια άχρηστο. Κανείς δε δηλώνει νομιναλιστής, γιατί είναι αδύνατο να' ναι κάτι άλλο. Ας προσπαθήσουμε πάντως να καταλάβουμε τους ανθρώπους του Μεσαίωνα, για τους οποίους το ουσιώδες, δεν ήταν ο άνθρωπος αλλά η ανθρωπότητα, δεν ήταν τα άτομα, αλλά το είδος, όχι τα είδη, αλλά το γένος, όχι τα γένη, αλλά ο Θεός. Απ' αυτές τις έννοιες ανεφύη κατά τη γνώμη μου, η αλληγορική λογοτεχνία: μύθος των αφηρημένων ιδεών, όπως το μυθιστόρημα είναι μύθος των ατόμων. Οι αφηρημένες έννοιες προσωποποιούνται˙ γι' αυτό και κάθε αλληγορία έχει κάτι μυθιστορηματικό.
Το πέρασμα από την αλληγορία στο μυθιστόρημα, από τα είδη στα άτομα, απ' τον ρεαλισμό στον νομιναλισμό, κράτησε κάμποσους αιώνες, θ' αποτολμήσω όμως μια ιδεώδη ημερομηνία: εκείνη τη μέρα του 1382, που ο Geoffry Chauser, χωρίς να ξέρει ίσως πως ήταν νομιναλιστής, θέλησε να μεταφράσει στα αγγλικά τον στίχο του Βοκάκιου E con gli occulti ferri i Tradimenti ("Kαι οι Προδοσίες με τα κρυφά σιδερικά τους") και το απέδωσε έτσι: The smyler with the knife under the clock ("Ο χαμογελαστός με το μαχαίρι κάτω από την κάπα").

Χόρχε Λούις Μπόρχες, Από τις αλληγορίες στα μυθιστορήματα 
που περιλαμβάνεται στις Διερευνήσεις
εκδ. Ύψιλον

 

Υ.Γ. Μακριά, μέσα στα απώτατα βάθη του Αμνού, ο πόλεμος συνεχίζεται. 
Οδυσσέας Ελύτης