σύνορο συ ελάσσων

Κάποτε, ήμουν μαθήτρια ακόμα, θαυμάσαμε το τρίο Σαμαρά-Κοσμόπουλου-Άνθιμου να ωρύεται ενάντια σε ένα νεοσύστατο κρατίδιο που με το ζόρι στεκόταν στα ισχνά του ποδάρια. Η Θεσσαλονίκη δονήθηκε πολύ καιρό στον ρυθμό αυτής της παράνοιας.
Γέμισε θρησκευτικά καφέ με νεοφώτιστους χριστιανούς, ατσαλώθηκε πίσω από ένα συντηρητικό προφίλ που ως και σήμερα δεν κατάφερε να αποβάλλει εντελώς και τελικά απώλεσε τα πιο προοδευτικά της στοιχεία που -μπροστά στον κίνδυνο να καταλήξουν γραφική μειοψηφία χωρίς ορίζοντα- αργά ή γρήγορα την έκαναν γι' αλλού.
Στο μεταξύ, το κρατίδιο στάθηκε στα πόδια του και ανέπτυξε -όπως ήταν αναμενόμενο- εθνικιστικό φρόνημα.
Μερίδιο της ευθύνης -και όχι αμελητέο- γι αυτό το μόρφωμα, φέρουν οι έλληνες πολιτικοί, με πρώτο απ όλους τον αντώνη σαμαρά.

Σήμερα το θέμα ξανανοίγει, πολιτικό σπέκουλο μιας κυβέρνησης που καταρρέει και ενός πρωθυπουργού που ενώ συνομιλεί με την παναγία,
δεν έχει αυτιά να ακούσει τους διπλανούς, τους πολίτες, τους γείτονές του.
Οι εθνικιστικές θέσεις του παναγιόπληκτου, δεν έχουν αλλάξει σε τίποτα όλα αυτά τα χρόνια.
Κυβερνά κουφός, όπως κουφός ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα.
Όσες πετυχημένες εγχειρήσεις και να κάνει στα διοπτροφόρα μάτια του, παραμένει τυφλός,
θεότυφλος.
Γιατί αλλιώς -δε μπορεί-  θα έπαιρνε χαμπάρι πόσοι άνθρωποι διασχίζουν πάνω-κάτω τα σύνορα καθημερινά για να βάλουν βενζίνη, να ψωνίσουν τα απαραίτητα, να φροντίσουν τα χαλασμένα δόντια τους -αφού δε φτάνουν τα ρημάδια τα λεφτά για έλληνα οδοντίατρο-.
Γιατί  αλλιώς, θα καταλάβαινε το αυτονόητο: πως δεν υπολογίζει σύνορα η ανέχεια.

darwin's nightmare

πέθαναν 20 άνθρωποι σήμερα από υποθερμία ανοιχτά της λέσβου

και τραυματίστηκαν άλλοι 22 με μαχαίρι σε σχολείο στην κίνα

ο κόσμος τους αγνοεί

βουίζει μονάχα για τους 26 νεκρούς του κονέκτικατ

κάθε μέρα πεθαίνουν άγνωστο πόσα παιδιά στη γάζα

άγνωστο πόσα στη συρία

προφανώς ανήκουν στα αναλώσιμα του κόσμου μας

και προφανώς εμείς

δεν ξοδεύουμε παραπανίσιο μελάνι για τ' αναλώσιμα

ούτε και δάκρυα

Αναχωρήσεις

Ιδέες, εκτιμήσεις, καθαρά εθνικές οδηγούν τα έθνη στο χαμό τους.
Θα ήθελα ένα έθνος να ήταν βουβό για τη δόξα και για τα
πλεονεκτήματά του και να μη μιλούσε ποτέ για τον εαυτό του.
Θα ήθελα ένα έθνος να είχε την πολιτική του πιθανού του μέλλοντος
και όχι του παρελθόντος του.
Η Ευρώπη είναι γεμάτη από ταυτόχρονες αψίδες του θριάμβου
που το άθροισμά τους είναι μηδέν. Όχι όμως και το άθροισμα των
μνημείων στους νεκρούς.

Paul Valery



Αφήνω πάνω-πάνω τον πάντα επίκαιρο Valery και φεύγω προς Ανατολάς
Πρώτος σταθμός Ισταμπούλ

water war edge

εκεί που τελειώνει ένας θεωρητικός πόλεμος
ξεκινά ένας άλλος, πραγματικός

Ο Ξένιος Δίας και οι Κύκλωπες

«Ξένοι, ποιοι να 'στε; κι από πού εδώ σας φέρνουν οι πλωτοί σας δρόμοι;

μήπως για εμπόριο; ή όπου λάχει τριγυρνάτε,

καθώς το κάνουν οι ληστές στα πέλαγα, παίζοντας τη ζωή τους,

στους άλλους όμως προξενούν κακό;».

Έτσι μιλώντας, η δική μας η καρδιά πήγε να σπάσει

από τον φόβο της βαριάς φωνής και της πελώριας του θωριάς.

Και μολοντούτο εγώ αποκρίθηκα, μιλώντας του μ' αυτά τα λόγια:

«Εμείς, από την Τροία μισεύοντας, είμαστε Αχαιοί περιπλανώμενοι,

που μας εχτύπησαν κάθε λογής ανέμοι, το μέγα κύμα περνώντας

της θαλάσσης· γυρεύοντας να πάμε σπίτι, πέσαμε σ' άλλη οδό

και σ' άλλους δρόμους -έτσι ασφαλώς το θέλησε ο Δίας αποφασίζοντας.

Κι όμως ανήκουμε, και το καυχιόμστε, στο μέγα στράτευμα

του Ατρείδη Αγαμέμνονα, που τώρα απέραντη δεσπόζει η δόξα του

κάτω από κάθε ουρανό· αφού εκείνος πάτησε τη μεγάλη, τειχισμένη πόλη

κι αφάνισε τόσους και τόσους.

Και να, η τύχη εδώ μας φέρνει, οπού ικετεύοντας προσπέφτουμε

στα γόνατά σου· ανίσως ήθελες να μας φιλοξενήσεις, κι ακόμη

να μας δώσεις κάποιο δώρο, όπως το ορίζει κι η τιμή στους ξένους.

Αλλά σεβάσου, όσο μεγάλη κι αν είναι η δύναμή σου, τους θεούς· είμαστε

ικέτες σου· κι ο Δίας εκδικείται και τους ικέτες και τους ξένους,

ο Ξένιος Δίας, που τιμώντας τους ξένους συντροφεύει».

Έτσι του μίλησα, εκείνος όμως απαντούσε μ' άσπλαχνο φυσικό:

«Είσαι μωρός, άνθρωπε ξένε· φτασμένος από μέρη μακρινά, εσύ

μου παραγγέλλεις ή να φοβάμαι τους θεούς ή να αποφεύγω

την οργή τους; Μάθε λοιπόν οι Κύκλωπες δεν νοιάζονται

τι λέει ο Δίας με την αιγίδα του μήτε οι μακάριοι θεοί -

είμαστε εμείς κατά πολύ πιο δυνατοί.

Γι' αυτό κι εγώ μην περιμένεις, από τον φόβο του Διός

και της οργής του, να λυπηθώ κανέναν, εσένα μήτε τους συντρόφους,

αν η δική μου βούληση δεν το θελήσει.

Μα τώρα πες μου, καλοχτισμένο το καράβι σου πού το κρατάς;

κάπου στην άλλην άκρη; μήπως κοντά; θέλω να ξέρω».

Μιλώντας έτσι γύρευε να με ψαρέψει·

εμένα όμως, που πολλά ο νους μου κόβει,

ο δόλος δεν μου ξέφυγε, γι' αυτό κι αμέσως αποκρίθηκα με δόλια λόγια:

«Α, το καράβι μου το σύντριψε ο κοσμοσείστης Ποσειδών·

στα βράχια το 'ριξε, πέρα στην άλλην άκρη της δικής σου χώρας·

το τσάκισε πάνω σε κάβο, όπου και το παρέσυρε ο πελαγίσιος άνεμος·

μόνος εγώ, μ' αυτούς εδώ, γλίτωσα τον φριχτό χαμό».

Εγώ του μίλησα, όμως αυτός καμιάν απόκριση δεν δίνει, άσπλαχνη καρδιά·

μόνο πετάχτηκε κι απλώνει τα δυο του χέρια στους συντρόφους,

αρπάζει δυο μαζί, και καταγής, σάμπως κουτάβια, τους χτυπά·

ο εγκέφαλός τους λύθηκε, χύθηκε κάτω, μούσκεψε το χώμα·

μετά τους διαμελίζει και με τα μέλη τους στρώνει το δείπνο του·

λιοντάρι ορεσίβιο, τους καταβρόχθιζε, τίποτε να μη μείνει

υπόλοιπο: σπλάχνα και σάρκες, κόκαλα και μεδούλι.

Εμείς, θρηνώντας, τα χέρια υψώναμε στον Δία,

βλέποντας μπρος στα μάτια μας έργα φριχτά, ανήμποροι

και σαν παραλυμένοι.

Ομήρου Οδύσσεια, ι 252-295, μετάφραση Δ. Ν. Μαρωνίτης, εκδ. Στιγμή, Αθήνα 1993.

Υ.Γ. Της Πελαγίας Μαρκέτου αυτή η ανάρτηση που πήγε και ξετρύπωσε τους Κύκλωπες

νήσος του πάσχα, η Γη

 

Το νησί του Πάσχα περιβάλλεται από μια αύρα μυστηρίου από το 1722, όταν αυτό και οι πολυνήσιοι κάτοικοί του "ανακαλύφθηκαν" από τον ολλανδό εξερευνητή Jakob Roggeveen.
Βρισκόμενο καταμεσής του ειρηνικού ωκεανού, 3.700 χιλιόμετρα δυτικά της Χιλής, το Νησί του Πάσχα ξεπερνά ακόμη και το Χέντερσον ως μια από τις πιο απομονωμένες νησίδες γης του κόσμου.

Εκατοντάδες αγάλματα, βάρους μέχρι 85 τόνους και ύψους μέχρι 11 μέτρα, λαξεύτηκαν σε ηφαιστειακά λατομεία, μεταφέρθηκαν με κάποιον τρόπο σε απόσταση αρκετών χιλιομέτρων και τοποθετήθηκαν σε όρθια θέση πάνω σε εξέδρες από ανθρώπους που δεν διέθεταν μεταλλικά εργαλεία και τροχούς ούτε κάποια πηγή ισχύος πέρα από την ανθρώπινη μυϊκή δύναμη. Ακόμη περισσότερα αγάλματα κείτονται ανολοκλήρωτα στα λατομεία ή ολοκληρωμένα αλλά εγκατελλειμένα στο δρόμο ανάμεσα στα λατομεία και τις εξέδρες. Η όλη εικόνα σήμερα δημουργεί την αίσθηση ότι οι σμιλευτές και οι μεταφορείς παράτησαν ξαφνικά τη δουλειά στη μέση, αφήνοντας πίσω τους ένα απόκοσμα βουβό τοπίο.

Όταν ο Roggeveen αποβιβάστηκε στο νησί, πολλά αγάλματα στέκονταν ακόμη όρθια, αν και είχε σταματήσει η λάξευση νέων. Μέχρι το 1840, όλα τα ανεγερμένα αγάλματα είχαν σκόπιμα ανατραπεί από τους ίδιους τους κατοίκους του Πάσχα. Πώς μεταφέρθηκαν και στήθηκαν όρθια τέτοια θεόρατα αγάλματα, για ποιο λόγο τελικά ανατράπηκαν και γιατί σταμάτησαν να λαξεύονται καινούργια;

 Το πρώτο ερώτημα απαντήθηκε όταν επιζώντες κάτοικοι του Πάσχα έδειξαν στον Thor Heyerdahl πώς οι πρόγονοί τους χρησιμοποιούσαν κορμούς δέντρων ως κινητούς κύλινδρους για τη μεταφορά των αγαλμάτων και κατόπιν ως μοχλούς για την όρθωσή τους. Τα υπόλοιπα αινίγματα επιλύθηκαν από μεταγενέστερες αρχαιολογικές και παλαιοντολογικές έρευνες, οι οποίες αποκάλυψαν τη μακάβρια ιστορία του Πάσχα. Όταν το νησί αποικίστηκε από Πολυνήσιους γύρω στο 400 μ.χ., καλυπτόταν από ένα δάσος το οποίο οι άποικοι σταδιακά αποψίλωσαν προκειμένου να φτιάξουν κήπους και να εξασφαλίσουν κορμούς για την κατασκευή κανό και την ανέγερση αγαλμάτων

 

 Γύρω στο 1500, ο πληθυσμός είχε ανέλθει στα 7.000 άτομα περίπου (πάνω από 60 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο), είχαν κατασκευαστεί γύρω στα 1000 αγάλματα, και τουλάχιστον 324 από αυτά είχαν στηθεί όρθια. Το δάσος όμως είχε καταστραφεί ολοκληρωτικά. Δεν είχε απομείνει ούτε ένα ζωντανό δέντρο.

Μια άμεση συνέπεια αυτής της οικολογικής καταστροφής που προξένησαν οι νησιώτες στον εαυτό τους ήταν ότι έπαψαν να διαθέτους τους απαραίτητους κορμούς για τη μεταφορά και την όρθωση των αγαλμάτων, οπότε σταμάτησε και η κατασκευή τους. Η αποδάσωση όμως είχε και δύο έμμεσες συνέπειες που συνέτειναν στην πρόκληση λιμού: τη διάβρωση του εδάφους και την έλλειψη ξυλείας για την κατασκευή κανό, η οποία είχε ως επακόλουθο την μειωμένη πρόσληψη πρωτεϊνών από το ψάρεμα. Ως εκ τούτου, ο πληθυσμός του Πάσχα ήταν πια μεγαλύτερος από εκείνον που μπορούσε να συντηρηθεί στο νησί και η νησιωτική κοινωνία κατέρρευσε εν μέσω ενός ολοκαυτώματος εμφύλιων συγκρούσεων και κανιβαλισμού.

 Μια τάξη πολεμιστών κατέλαβε την εξουσία. Αιχμές δοράτων άρχισαν να παράγονται σε τεράστιες ποσότητες. Οι ηττημένοι τρώγονταν ή υποδουλώνονταν. Οι αντίπαλες φατρίες ανέτρεπαν η μία τα αγάλματα της άλλης και οι άνθρωποι άρχισαν να ζουν σε σπηλιές για αυτοπροστασία. Αυτό που κάποτε ήταν ένα εύπορο νησί, το οποίο συντηρούσε έναν από τους πιο αξιοσημείωτους πολιτισμούς του κόσμου, παρήκμασε στο Πάσχα του σήμερα: έναν άγονο βοσκότοπο γεμάτο πεσμένα αγάλματα που συντηρεί λίγοτερο από το 1/3 του πρότερου πληθυσμού του.

Jared Diamond

Ο τρίτος Χιμπαντζής

εκδ. Κάτοπτρο

Squirrel Nut Zippers

Σανκάρα

 Τομά Σανκάρα 1949-1987

Ο Τομά Σανκάρα άλλαξε το όνομα της Άνω Βόλτα. Η παλιά γαλλική αποικία μετονομάστηκε Μπουρκίνα Φάσο, γη των ενάρετων ανθρώπων.
Μετά από την μακρόχρονη αποικιοκρατία, οι ενάρετοι άνθρωποι κληρονόμησαν μια έρημο: εξαντλημένη γη, ξεραμένα ποτάμια, αποδεκατισμένα δάση. Ένα στα δύο νεογέννητα δεν ξεπερνούσε τους τρεις μήνες ζωής.
Εκείνος που έφερε την αλλαγή ήταν ο Σανκάρα. Ο λαός έβαλε τα δυνατά του να πολλαπλασιαστούν τα τρόφιμα, να καταπολεμηθεί ο αναλφαβητισμός, να αναστηθούν τα δάση της χώρας και να προστατέψει το νερό, το σπάνιο και ιερό αυτό αγαθό.
Η φωνή του Σανκάρα αντήχησε από την Αφρική σε ολόκληρο τον κόσμο: "Από τα μυθικά ποσά που ξοδεύονται για την αναζήτηση ζωής σε άλλους πλανήτες, προτείνουμε να προοριστεί τουλάχιστον ένα τοις εκατό για να σωθεί η ζωή σε τούτον τον πλανήτη".
"Η παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μας αρνούνται τους πόρους για να βρούμε νερό στα εκατό μέτρα, αλλά διατίθενται να σκάψουν πηγάδια τριών χιλιάδων μέτρων για την εξαγωγή πετρελαίου".
"Θέλουμε να δημιουργήσουμε έναν νέο κόσμο. Αρνούμαστε να διαλέξουμε ανάμεσα στην Κόλαση και το Καθαρτήριο".
"Καταγγέλουμε τον εγωϊσμό των ανθρώπων που προξενεί τη δυστυχία του πλησίον τους. Παραμένει ατιμώρητος, ενώ στον  κόσμο καταστρέφεται η βιόσφαιρα από τις δολοφονικές επιθέσεις που δέχεται το έδαφος και ο αέρας".
Το 1987, η αποκαλούμενη διεθνής κοινότητα αποφάσισε να απαλλαχθεί από τον νέο Λουμούμπα.
Η δουλειά ανατέθηκε στον Μπλεζ Καμπαορέ, τον καλύτερό του φίλο.
Η ανταμοιβή για το έγκλημά του ήταν η εξουσία εφ' όρου ζωής.

Blaise Compaore 

αντί για ισόβια κάθειρξη, ισόβια προεδρία

Εντουάρντο Γκαλεάνο
Καθρέφτες

Κάπα

Το κάπα είναι γραμμένο το 1927, τη χρονιά που ο Ακουταγκάουα αυτοκτόνησε.
Για την δική του εποχή, η νουβέλα κινείται στα όρια της επιστημονικής φαντασίας.

Στη δική μας εποχή, το παρακάτω απόσπασμα θα ονομαζόταν μάλλον καυστική σάτιρα.

 Ριουνοσούκε Ακουταγκάουα, 1892-1927

...Το αποτέλεσμα βέβαια είναι ότι, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις έχασαν πρόσφατα τις δουλειές τους γύρω στα σαράντα με πενήντα χιλιάδες άτομα. Παρόλ αυτά, δεν είχα συναντήσει ακόμα τη λέξη "απεργία" σ' αυτόν τον τόπο, όσο και κι αν φυλλομετρούσα ανυπόμονα τις εφημερίδες κάθε πρωί. Ήταν κάτι που μου φαινόταν μάλλον περίεργο και δυσεξήγητο. Έτσι, σε μια άλλη περίπτωση που ήμουν καλεσμένος στο σπίτι του Γκάελ, πάλι παρέα με τον Πεκ και τον Τσακ, βρήκα την ευκαιρία να ρωτήσω γιατί.

"Μα επειδή τρώγονται!"

Ο Γκάελ ήταν εκείνος που απάντησε. Το είπε με τον πιο φυσικό τρόπο, ανάμεσα σε δυο ρουφηξιές καπνού από το πούρο του.

Αυτό το "τρώγονται" δεν μπορώ να πω ότι κατάλαβα ακριβώς τι σήμαινε. Ο Τσακ όμως, με το γνωστό μονόκλ του, φαίνεται πως πρόσεξε το απορημένο μου ύφος κι έσπευσε να μου εξηγήσει.

"Αυτό που ήθελε να πει ο Γκάελ ήταν ότι σφάζουμε όσους εργάτες χάνουν τη δουλειά τους και χρησιμοποιούμε τη σάρκα τους για κρέας. Να, εδώ έχω μια εφημερίδα. Για να δούμε αν γράφει τίποτε σχετικό. Να! Άκου! " Ο αριθμός νέων ανέργων αυτό το μήνα έφτασε τους 64.769. Αντίστοιχη πτώση παρατηρήθηκε και στην τιμή του κρέατος".

"Καλά, και οι εργαζόμενοι δέχονται μια τέτοια κατάσταση χωρίς να διαμαρτύρονται; Να οδηγούνται στο..."

"Δεν θ' άλλαζε τίποτε, όση φασαρία κι αν έκαναν. Η σφαγή του εργαζόμενου προβλέπεται με ειδικό άρθρο στο σύνταγμά μας".

Αυτά τα τελευταία λόγια ανήκαν στον Πεπ, που έκανε μια γκριμάτσα πίσω από μια γλάστρα. Φυσικό ήταν να νιώσω ναυτία με όσα είχα ακούσει. Ο Γκάελ όμως, ο οικοδεσπότης μου (απ' αυτόν ίσως το περίμενε κανείς), ο Πεπ και ο Τσακ έδειχναν να το αντιμετωπίζουν σαν κάτι το απόλυτα φυσιολογικό. Ο Τσακ μάλιστα ήταν εκείνος που, μ' ένα χαμόγελο και έναν κοροϊδευτικό τόνο στη φωνή του, έκανε σαφή την αδιαφορία τους:

"Με μια τέτοια τακτική, βλέπεις, η Πολιτεία γλιτώνει τον πολίτη απ' το άγχος της αυτοκτονίας ή της λιμοκτονίας. Μια εισπνοή από δηλητηριώδες αέριο... κι αυτό είναι όλο. Ούτε πόνος, ούτε τίποτε".

Ριουνοσούκε Ακουταγκάουα

Κάπα

εκδ. Καστανιώτη

Κασσάνδρα

κάτω απ' την επιφάνεια
κοχλάζει τυφλός
ο θυμός του αδιέξοδου

σκάει στο έδαφος
με κάθε αυτόχειρα η απελπισία
χειροβομβίδα που αυτοαναφλέχτηκε

σε λίγο όμως όχι πια

Ανεβαίνει από τα βάθη
είναι τυφλό, είναι άγριο
λυσσασμένο απ' τις πληγές του
χτυπιέται μες  τις αλυσίδες του
Ανεβαίνει
είναι άναρθρο, ορμητικό
είναι έτοιμο να υπερχειλίσει
Πλησιάζει
θα σαρώσει
Έρχεται

άστυ

το άστυ κάηκε παίζοντας καουρισμάκι, 
ταιριαστό.
ο ίδιος ο καουρισμάκι θα μπορούσε να 
κινηματογραφήσει το γεγονός
με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο.
Δεν θρηνώ
το άστυ θα το ξαναφτιάξουμε.
Πριν όμως χρειάζεται να στεριώσουμε ξανά την αλφαβήτα
να τη σώσουμε από την παράνοια
αλλιώς διάολε πώς θα φτάσουμε 
στο Σ του σινεφίλ ;

Ανώνυμοι λάκκοι

τρεις άνθρωποι πέθαναν
ένας στα χανιά
ένας στη θεσσαλονίκη
ένας στην πάτρα
όλοι τους ανώνυμοι
όλοι τους απρόσωποι
με μοναδικό κοινό προσδιορισμό την τελική τους κατάσταση: άστεγος
λες και δεν είχαν προηγουμένως ζήσει κάποια ζωή
λες και η λέξη άστεγος ρούφηξε κάθε άλλη ιδιότητα
λες και έσβησε με μια μονοκονδυλιά την ταυτότητα
το προσωπικό χνάρι, το χνώτο τους
πού θα ταφούν; πού θάφτηκαν; θάφτηκαν;
ποιος ανώνυμος λάκκος αποσιωπά
το πέρασμά τους από τον κόσμο;